Ontwikkeling auteursrecht

Voordat bijvoorbeeld een boek, magazine of digitale toepassing door een uitgever op de markt wordt gebracht, zijn vaak grote investeringen gedaan in innovatie, onderzoek en creativiteit. Dankzij het auteursrecht zijn deze investeringen mogelijk. Het stelsel zorgt immers voor rechtszekerheid en een hoog niveau van bescherming van het intellectuele eigendom. Het is voor uitgevers van groot belang dat het auteursrecht ook in de toekomst deze bescherming blijft bieden.

Eind 2015 heeft de Europese Commissie vier pijlers gepresenteerd voor de vernieuwing van het Europees auteursrechtstelsel. Veel onderdelen in deze beleidsvisie zullen in 2016 worden vertaald in concrete wetgevingsvoorstellen. Uitgangspunt van de Europese Commissie blijft een hoog beschermingsniveau, om de belangen van rechthebbenden en partijen die investeren in de totstandkoming van werken niet te schaden. Positief is dat aan rechthebbenden meer mogelijkheden worden geboden om piraterij aan te pakken. Zo wil de Europese Commissie financiële stromen naar bedrijven die geld verdienen met piraterij blokkeren.

In het auteursrechtbeleid van de Europese Commissie zijn ook mogelijke risico’s voor uitgevers zichtbaar. Zo wordt op Europees niveau onderzocht of het noodzakelijk is om de positie van makers te versterken. Daarnaast wordt gewerkt aan de vaststelling van nieuwe excepties die onder meer text and datamining (TDM) voor wetenschappelijke doeleinden faciliteren. Dergelijke excepties kunnen grote gevolgen hebben voor de uitgeefsector. Daarom werkt het NUV intensief samen met Europese koepelorganisaties om de belangen van de media-industrie in Brussel duidelijk over het voetlicht te brengen.

​Op nationaal niveau is op 1 juli 2015 de wet auteurscontractenrecht in werking getreden. Daarmee is de contractuele positie van makers (zoals auteurs, journalisten en fotografen) ten opzichte van exploitanten (zoals uitgevers) op een aantal gebieden gewijzigd. Zo hebben makers een wettelijk recht verkregen op een billijke vergoeding voor het verlenen van hun exploitatiebevoegdheid. De wijzigingen zijn dwingendrechtelijk, waardoor hiervan contractueel niet kan worden afgeweken.

Daarnaast is bij de invoering van de wet auteurscontractenrecht, als gevolg van het amendement van VVD-Kamerlid Taverne, in de Auteurswet de mogelijkheid opgenomen om manuscriptversies van wetenschappelijke artikelen na verloop van tijd in de vorm van open access beschikbaar te stellen.

Vanuit het NUV heeft de afgelopen jaren een intensief contact met diverse politieke partijen plaatsgevonden om onduidelijkheden in het wetsvoorstel te verhelderen en aan de politiek de gevolgen voor uitgevers inzichtelijk te maken. De wetswijzigingen hebben nog niet geleid tot jurisprudentie. De komende jaren zal vermoedelijk  duidelijker worden hoe door uitgevers invulling moet worden gegeven aan de vele open normen die het auteurscontractenrecht kent.

Juridische procedures

Het Gerechtshof van Amsterdam heeft Tom Kabinet in 2015 in verboden om de onrechtmatige verkoop van ‘tweedehands’ e-books voort te zetten. Het Hof heeft daarbij duidelijk gesteld dat uitgevers en hun auteurs schade lijden als gevolg van de doorverkoop van illegale e-books via een website als Tom Kabinet. Het Hof is niet ingegaan op de door NUV gestelde principiële vraag of ‘uitputting’ − dat doorverkoop van een exemplaar van een auteursrechtelijk beschermd werk mogelijk maakt−ook geldt voor e-books. Om die reden is het NUV een procedure gestart bij de rechtbank Den Haag om antwoord te krijgen op deze principiële vraag. Eind 2015 heeft het pleidooi in deze procedure plaatsgevonden. De rechtbank zal over de kwestie naar verwachting in de loop van 2016 uitspraak doen.